De plank mis of de spijker op de kop?

Het is zaterdagavond, ik zit in de grote zaal bij Hingstman en op het podium staat een stand-up comedian zijn uiterste best te doen, een rasechte Amsterdammer die lijkt te zijn verdwaald in de provincie. Hij heeft ergens een aansluiting gemist. Ze kijken daar heel anders tegen de dingen aan, gaat er door mijn hoofd. Ik luister en kijk ook om me heen. Ik zie glimlachende mensen, uitbundig schaterlachende veertigers, een paar strakke gezichten die blijven zitten omdat het voor die generatie onbeleefd is om te vertrekken, een enkele wegkijkende boze blik. Ik ben blij dat ik niet vooraan zit, daar krijgen ze volop aandacht.
     De tweede comedian, Leon van der Zanden, blijkt op de tiende plaats van Nederlands beste cabaretiers te staan als ik deze man een dag later google! Verbazing. Ik vond het nogal langdradig en te gemakkelijk van hem dat hij doorging met grappen van zijn voorganger over dezelfde mensen in het publiek. Twee opmerkingen over die roze polo waren leuk geweest, dit was ‘too much’.
     Het is lastig met grappen, hoe grappig worden ze door mensen ervaren en hoe cynisch zijn ze bedoeld. In hoeverre begrijpen de grappenmakers de luisterraars en is er sprake van overgevoeligheid bij het publiek? Zijn wij misschien te allergisch voor arrogante westerlingen en hoe ze over noordelijke dorpelingen denken?
     Tijdens de pauze en na de voorstelling werd daar druk over gepraat. ‘Discriminerend’ hoorde ik iemand boos zeggen. Ik moet zeggen dat ik bij de vragen door grappenmaker Leon of er ook homo’s en mensen met een andere huidskleur in het dorp wonen, de neiging voelde om op te staan en te roepen: ‘wij hebben hier alle soorten en maten en staan daar niet eens bij stil, zo tolerant zijn we in dit dorp.’  ‘Die opmerking over stront aan de klompen is denigrerend voor boeren en het platteland’ vertelde iemand anders mij. Evenzoveel bezoekers vonden het een fantastische voorstelling.
     Hoe bereiden deze jongens zich voor op een voorstelling? Cabaret is vaak een vaststaand programma, maar stand up comedy is ook inspelen op de zaal en individuen in het publiek. Dan wordt je geboekt door een feestcommissie in Zeijen, daar heb je als Amsterdammer logischerwijs nog nooit van gehoord. Dan google je toch even. Dan probeer je toch ietsepietsie te weten te komen over het publiek dat je te wachten staat.
     Laten we het bij deze voorstelling maar houden op: de plank af en toe mis én soms de spijker op de kop.