Wat kun je doen?

Vrijdag 3 februari stond er in het DvhN een twee paginabreed artikel en interview met de Amerikaanse hoogleraar, historicus Timothy Snyder. Hij had de week daarvoor in Amsterdam de Auschwitzlezing uitgesproken. Het artikel had de kop ‘Trump is uit op een dictatuur’.  Snyder vind Trump uitermate gevaarlijk, hij suggereert dat alleen het congres hem nog kan afzetten maar dat ze dat niet zullen doen. Het artikel eindigt met twintig lessen - onder het kopje ‘wat kun je doen?’ - die we volgens hem van de geschiedenis kunnen leren om een nieuwe historische ramp te voorkomen. Een aantal vielen mij op:
    Als eerste noemt hij: Gehoorzaam niet bij voorbaat. Mee eens, moet je nooit doen, ook niet in rustiger tijden. Je springt niet in de sloot als iemand zegt ‘Spring!’ Als soldaat mag je ook niet schieten op onschuldige bevolking, dat ‘befehl’ moet hij naast zich neer leggen.
    De tweede les: Verdedig de rechtstaat. Dit is zo’n groot begrip, dat ik niet goed weet hoe dat moet. Vertrouwen op mijn eigen gevoel van rechtvaardigheid en dit uitspreken. Vooralsnog geloof ik in onze hoogste rechters. In Amerika wordt het moeilijker om hierop te vertrouwen als Trump deze heren aanstelt.
    Punt drie zegt: Hou vast aan je eigen beroepseer. Doen! Ik denk meteen aan mijn tandarts in Arnhem, hij behandelde de onverzekerde weglopers die ik opving altijd gratis. Welke beroepsgroepen moeten zich aan die eer houden? Advocaten, rechters, artsen, politie, wetenschappers, kortom al die mensen die om wat voor redenen dan ook mensen kunnen opsluiten, wegmoffelen of als gevaarlijk bestempelen (als ze dat niet zijn). Tegen mensen die een dienstwapen dragen, zegt Snyder: wees zelfkritisch.
    Punt zes, zeven, twaalf en vijftien zijn: Durf de uitzondering te zijn. Kies je eigen woorden. Kijk niet weg. Bescherm je privacy.
    Die eerste en laatste zijn moeilijk verenigbaar, als je de uitzondering bent, val je op, dan is het gedaan met je privacy. Als hij de privacy in ‘the cloud’ bedoeld, daar is geen beginnen meer aan gezien de laatste berichten over de CIA. Dan moet je weer brieven gaan schrijven. ‘Kijk niet weg,’ er blijken al mensen te zijn die nieuws mijden. De angst regeert. Gelukkig geeft hij als laatste tips: verzamel moed en wees een patriot.
    Bij alle punten die Timothy Snyder noemt, krijg ik het gevoel alsof we al bijna in een volgende wereldoorlog zijn beland. Ik wil niet naïef zijn en ook niet te somber en negatief. Toch ben ik niet blind, kijk wat er in Europa gaande is, Frankrijk met Marie Le Pen en Wilders die hier de populist uithangt.
    Wat je kunt doen? Maak gebruik van je stemrecht (les dertien van Snyder)
    Ga vijftien maart stemmen voor (gast)vrijheid en echte democratie!