De Drentse taol

Ik wist wel hoe de Drenten praoten voordat ik in het Noorden kwam wonen. Mijn schoonmoeder is van oorsprong een Emmense. Als ze haar moeder - toen die nog leefde - aan de telefoon had, schakelde ze soepel over van Algemeen Beschaafd Nederlands naar het Drents. Ik verstond er niet veel van in het begin, maar vond het wel mooi klinken. Langzamerhand leerde ik wat woorden, zoals wicht, knup en scheuveln. Ik leerde het verwarrende verschil tussen muggen en vliegen. Heel handig was dat ik wist dat Drenten niet dronken zijn als ze zeggen dat ze zat zijn, maar dat je dan niet een tweede keer hun bord moet vol scheppen. Maar ik moest wel wennen dat de drank al om 12.00 uur op tafel stond.
In het jaar 2000 verhuisden we van Arnhem naar Assen en twee jaar kochten we een huis in Zeijen. Op de dag van de overdracht, stelde ik me voor aan de nieuwe buren, Derk en Grietje. Het eerste wat de buurman zei was dat hij kon horen dat ik geen Drentse was. Ik antwoordde hem:
'Ik ben een stads wicht. Ik ben geboren in Rotterdam'.
Het ijs was gebroken, hij vond het wel mooi dat ik het woord wicht kende. Inmiddels woon ik 12 jaar naast hem, maar nog versta ik hem niet altijd. Laatst had hij het over een 'knolster', ik begreep er geen snars van. Had hij het over een paard? Als ik dan vraag wat hij in godsnaam bedoelt, komt hij niet meer bij van het lachen. 'Iemand uit Stadskanaal,' vertelt hij. Derk geniet er van als hij het Drents mag uitleggen aan zijn buurvrouw.
Mijn schoondochter Liz, een goed geïntegreerde Amerikaanse, kwam een keer uit onze tuin naar binnen lopen: 'De buurman heeft het over 'koezen', wat zijn dat?' Ik mee naar buiten, en 'ja hoor' Derk had last van zijn koezen. Met een grote grijns op zijn gezicht wijst hij in zijn mond, wijst naar zijn kiezen. Het kwartje valt, buurman heeft kiespijn. Mijn schoondochter vertelt nu trots aan iedereen die het wil horen, dat ze zo vernederlandst is, dat ze zelfs Drents verstaat.
Mijn buurman achter is een heel ander verhaal, hij bezigt een Drents meervoud, waar ik dan weer heel erg om moet lachen. Hij heeft het over rillings in plaats van rillingen. Prachtig. Een dialect of taal die niet eigen is, leer je nooit echt helemaal goed. Maar ik merk wel dat ik steeds meer Drentse woorden ben gaan gebruiken en de verschillen hoor tussen het Drents in de zuidoosthoek bij Emmen en het Drents dat tegen de grens van Groningen wordt gesproken. Maar praoten, lukt me niet zo, dat hef niks um hakken.